در اکثر سیستمهای کامپیوتری (مانند پایگاههای داده یا موتورهای جستجو)، کلمه مقیاس پذیری به قابلیت آن سیستم در اداره مقدار رو به رشد کار یا مقیاسگذاری (کاهش یا افزایش اندازه کار) اشاره دارد. اگر یک سیستم بهجای تخصیص منابع بیشتر (مانند قدرت محاسباتی، سرور یا پهنای باند) نیازمند تلاش بیشتر برای اصلاح سیستم جهت مقابله با حجم کاری افزایش یافته باشد، مقیاسگذاری مناسبی ندارد یا به زبان سادهتر، مقیاسپذیری ضعیفی دارد.
اما در حوزه بلاک چین، کلمه مقیاس پذیری معنای گستردهتری دارد. امروزه، سیستمهای بلاک چینی متعددی «مقیاس پذیر» محسوب میشوند که توان عملیاتی بسیار متفاوتی دارند. دقت داشته باشید که کلمه «Scalable» یک اصطلاح قیاسی در بلاک چین است. زمانی که به یک سیستم بلاکچینی مقیاس پذیر میگویند، یعنی این سیستم با اصلاح مکانیزم اجماع و/یا تعدیل برخی از پارامترهای شبکه، نسبت به دیگر سیستمهای موجود TPS بیشتری دارد.
در واقع، بلاک چینهای مقیاسپذیر در چهار نوع دستهبندی میشوند:
- مقیاس پذیری بیت کوین: راهحلهای بهبود توان عملیاتی بیت کوین از طریق افزایش اندازه بلاک یا کاهش فاصله بلاکها بدون تغییر الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) را میگویند.
- مقیاس پذیری اثبات کار: راهحلهایی که همچنان در چارچوب اجماع ناکاموتو کار کرده، اما بهوسیله اصلاح الگوریتم، توان عملیاتی بالاتری نسبت به الگوی PoW بیت کوین دارند.
- مقیاس پذیری تلرانس خطای بیزانس (BFT): راهحلهای مبتنی بر الگوریتمهای BFT را میگویند که پیچیدگی پیام کمتری نسبت به PBFT (تلرانس خطای بیزانس عملی) دارند.
- توسعه افقی بلاک چینها (Scale-out Blockchains): راهحلهایی که الزام وجود نودهای ماینینگ یا اعتبارسنج برای دانستن کل تاریخچه تراکنشها را کاهش میدهد. بنابراین توان عملیاتی همپای اندازه سیستم قادر به رشد بوده و در نتیجه، به مقیاس پذیری بهتری نسبت به 3 نوع دیگر بالا دست مییابد.